گل مریم

به جز این ماه، ماهی هست پنهان

در دین اسلام ماه‌هایی هستند كه به دلایلی بر ماه‌های دیگر برتری دارند و ماه مبارك رمضان از آن جمله است.
در معنای نام این ماه آمده است كه رمضان سنگ گرم است و از سنگ گرم پای روندگان می‌سوزد و شاید كه به وقت وضع این اسم ماه صیام در شدت گرما باشد و یا ماخوذ است از «رمض» كه به معنی سوختن است.

ماه صیام گناهان را می‌سوزاند و معنی «رمض» سوخته شدن پای از گرمی زمین است، چون ماه صیام موجب سوختگی و تكلیف نفس است.
ادبیات فارسی لبریز از تعابیر، اشارات و نازك خیالی‌هایی است كه متاثر از این ماه است
حكیم ابوالقاسم فردوسی ایام رمضان را وقت مناسبی برای شناخت انسان از خود بیان كرده تا میزان علاقه به پروردگارش را بسنجد:
همان بر دل هر كسی بوده دوست /نماز شب و روزه آیین اوست

خواجه حافظ شیرازی شرط قبولی روزه روزه دار را روزه گرفتن از سر علاقه و عشق و نه فقط به منظور ادای دین و تكلیف می‌داند. وی با آوردن حج در كنار روزه به اهمیت آن اشاره می‌كند و تقدس آن را به جلوه كلام می‌آراید:
ثواب روزه و حج قبول، آن كس برد/كه خاك میكده عشق را زیارت كرد